Karadeniz bölgesinde yer alan küçük bir şehir olan Amasya; özellikle Kral Mezarları, Yeşilırmak ve Amasya evleri ile tanınmaktadır. Etrafı dağlarla kaplı olan kentte İç Anadolu kültürünün izlerini görmek mümkündür. Amasya Taşova ilçesi Yeşilırmak vadisi üzerine kurulu bir ilçe konumundadır. İlçe, aynı zamanda tarihte birçok güçlü medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Tarihi bakımdan oldukça zengin olan kentin Taşova ilçesinde yapılan çalışmalarda değerli arkeolojik buluntular elde edilmiştir.
Amasya’nın adı nereden geliyor?
Amasya ile ilgili daha detaylı bilgilere geçmeden önce Amasya’nın anlamı nedir, kentin adı nereden gelmektedir buna bakalım. Araştırmacı Muzaffer Doğanbaş, Amasya kelimesinin Pontusca’dan geldiğini ortaya koymaktadır. Pontus kayıtlarında Amasseia olan bu isim, “anne” anlamına gelir.
Amasya’da kaçak kazılar!
Türkiye’nin hiçbir yerinde yapılmadığı kadar Amasya’da kaçak kazı yapılmıştır. Öyle ki, eline kazmayı küreği alan define bulma umuduyla Amasya’nın toprağını, taşını kazmış. Bu kaçak kazılarda birçok tarihi eser bulunmuştur. Altın testiler, heykeller, sikkeler en çok bulunanlar arasındadır. Hatta kocaman şehirler bile bulunmuştur. Örneğin Amasya merkezdeki bir kaçak kazıdan altın testi çıkarılmıştır ve bu testi, bugün Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir.
Hititler ve Amasya
Hititler denilince genelde akla ilk olarak Çorum ve Ankara gelir. Ancak tarihi kayıtlar bir dönem bu bölgelerde yaşanan büyük bir kuraklık nedeniyle Hitit kraliyet ailesinin Amasya’ya göçmek zorunda kaldığını ortaya koymaktadır. Bugün Doğantepe denilen yere yerleşen Hititler, bölgede birçok eser bırakmıştır. Hali hazırda yapılan kazılarda ortaya çıkan sivri külahlı Teşup heykelciği ise paha biçilemez bir eser olarak öne çıkmaktadır. Hatta bu heykelcik, 1990 yılında yurt dışına kaçırılmaya çalışılmıştı.
Romantik paşa!
On altıncı yüzyılda yani Kanuni döneminde yaşamış olan Ziya Paşa, Amasya valisi olmuş ve orada geçirdiği dönem için şu dizeleri yazmış:
“Zannetme ben, Amasya’da paşalık eyledim
Gördüm fakir halkını babalık eyledim.”
Amasya Kaya mezarları gizemi
Amasya’ya gittiyseniz veya bir Amasya fotoğrafına baktıysanız, kayalar üzerindeki kapı benzeri görüntüyü fark etmişsiniz. Bu kapıların kayalara oyulmuş dev sarayların giriş kapıları olduğunu biliyor muydunuz? Pontus döneminde yüksek bir noktadan vadiyi gözlemek ve güvende olmak için buraya yerleşen insanlar, bu dev mezar odalarını inşa etmişler. Çok heybetli olan bu yapılara girmek kesinlikle yasaktır.
